Урок седьмой / Җиденче дәрес

Күплек саны.

Множественное число.

Прочитайте, поймите логику присвоения аффиксов Туташлар, ханымнар, әфәнделәр, кешеләр, балалар, гаиләләр, апалар, абыйлар, энеләр, сеңелләр, әбиләр, бабайлар   Скажите во множественном числе Ишек…, тәрәзә…, карават…, диван…, өстәл…, урындык…,телефон…, клуб…, кафе…, йорт…, өй…   Проверьте себя Ишекәр, тәрзәләр, караватлар, диваннар, өстәлләр, урындыклар, телефоннар, клублар, кафелар, йортлар, өйләр.   Образуйте множественное число от слов: кич    тоз    һава    ата    кодагый алма    көз    маэмай   эне    шəһəр сөлге    җəй    тырма   сеңел    авыл тау    җилəк  ана   кода бабай   Проверьте себя кичләр тозлар һавалар аталар кодагыйлар алмалар көзләр маэмайлар энеләр шәһәрләр сөлгеләр җәйләр тырмалар сеңелләр авыллар таулар җиләкләр аналар кодалар бабайлар  

Кайдан булуыбызны ничек әйтәбез?

Как говорим откуда мы?

  Прочитайте

Гафу итегез, сез кайдан? Мин Мәскәүдән, ә сез кайдан, Рәшидә? Ә мин Уфадан. Гафу итегез, туташ, Сез кайсы шәһәрдән? Мин Владивостоктан.

Извините, вы откуда? Я из Москвы, а Вы откуда, Рашида? А я из Уфы. Извините, девушка, вы откуда? Я из Владивостока.

Истә калдырыгыз! Запомните!

-дан/ -дән, -тан/ -тән, -нан/ -нән– аффиксы исходного падежа. Аффиксов исходного падежа довольно много, однако это один и тот же аффикс, но зависящий от последнего звука в слове. -дан/ -дән добавляются к словам, оканчивающимся на гласные и звонкие согласные звуки: әни-дән (от мамы) бабай-дан (от дедушки) алма-дан (от из яблока) шəҺəр-дəн (из, от города) авыл-дан (из, от деревни) күз-дəн (из глаза)   Аффиксы -тан/-тəн добавляются к словам, оканчивающимся на глухие согласные звуки: аяк-тан (от, из ноги) җиләк-тән (от, из ягод) баш-тан (из головы) колак-тан (от, из уха)   Аффиксы -нан/-нəн добавляются к словам, оканчивающимся на носовые согласные (м, н, ң): урман-нан (из леса) үлән-нән (из травы) урам-нан (с улицы) моң-нан (из мелодии) борын-нан (из носа)   Эти падежные формы выражают значение исходного пункта или место действия: Мин авылдан килəм. — Я еду из деревни.Өйдəн чык! — Выходи из дома! Чəйнектəн чəй ага. — Из чайника льется чай.   Кайдан? Откуда?– Самарадан, Мәскәүдән, Ташкенттан, Әлмәттән, Лондоннан, Пермьнән. Кайдан (Каян?) Откуда?– кибеттән, лекциядән, дәрестән, университеттан, стадионнан, бәйрәмнән Кемнән? От кого?– миннән,синнән, аннан, аңардан, бездән, сездән

Прочитайте предложения. Мин Россиядән,Мәскәүдән. Ул Америкадан, Оклахомадан. Сания Ташкенттан, ә Алия Әмәттән. Без Татарстаннан, Казаннан. Бу укучылар Төмәннән. Бу студентлар Ульяновскидан.   Ответьте на вопросы. Гафу итегез, Сез кайдан? Бу кеше Мәскәүдәнме? Бу профессор Казаннанмы? Бу кыз Парижданмы? Бу укучы кайсы шәһәрдән? Бу туристлар Кытайданмы? Гафу ит, син Владивостоктанмы?   Составьте диалог по образцу

• Гафу ит, Лилия, син кайдан?
• Мин Самарадан. Ә син, Габдулла, кайсы шәһәрдән?
• Ә мин Түбән Камадан.

  Найдите правильный ответ Алсу Асланова Астана…

1. – дан 2) – нан 3) – тан

Булат Мансуров Чләбе…

1. – дән 2) – тән 3) – дан

Фәрит Абдуллов Сахалин…

1. – дан 2) – нан 3) – тан

Илдар Рәмиев Сочи…

1. – дән 2) – нан 3) – дан

  Проверьте себя: Алсу Асланова Астанадан. Булат Мансуров Чиләбедән. Фәрит Абдуллов Сахалиннан. Илдар Рәмиев Сочидан.   Скажите правильно. Үрнәк: Бу кеше Томскидан.

1. Бу әфәнде Казахстан… 2) Бу ханым Ташкент…3) Бу туристлар Төмән…

4) Бу балалар Мәскәү… 5) Бу укытучы Токио… 6) Бу спортчы Төркия… 7) Бу укучылар Калиниград…   Проверьте себя:

1. нан 2) тан 3) нән 4) дән 5) дан 6) дән 7) тан

  Расскажите о себе по образцу. Үрнәк: Таныш булыйк. Минем исемем Гүзәл Гаязова. Мин- укытучы. Мин Татарстаннан, Казаннан.   Познакомьте со своим другом по образцу. Үрнәк: Хәере кич ханымнар һәм әфәнделр! Таныш булыгыз, бу- Әнәс әфәнде. Ул- журналист. Ул Литвадан, Вильнюстан.   Прочитайте и составьте диалог по образцу.

• Сәлам!
• Хәерле көн!
• Таныш булыйк, минем исемем Җәмилә. Ә синең исемең ничек?
• Ә минем исемем Камилә.
• Мин бик шат, Камилә.
• Мин дә бик шат, Җәмилә.
• Камилә, син кайдан?
• Мин Татарстаннан, Казаннан. Ә син кайдан, Җәмилә? Син дә Татарстаннанмы?
• Юк, мин Татарстаннан түгел, мин Төмәннән.
• Җәмилә, син укытучымы?
• Әйе, мин- укытучы. Син дә укытучымы, Камилә?
• Юк. Мин- журналист.
• Шулаймени?
• Әйе, шулай.
• Рәхмәт. Сау бул! Хәерле юл!
• Исән бул!

   

Синең исемең ничек?	Как тебя зовут?
Минем исемем Алсу.	Меня зовут Алсу.

И два видеоролика по теме:

Рәхмәт! Спасибо!