Урок двадцать первый. / Егерме беренче дәрес.

Как говорим о прошедшем действии? /Үткән эш турында ничек әйтәбез?

 

Прочитайте и запомните
– Кичә Сез кая бардыгыз?
– Кичә мин театрга бардым.

– Куда Вы ходили вчера?
– Вчера я ходил в театр.

Прочитайте
Дүшәмбе көнне мин концертка бардым. Сишәмбе көнне син кайда булдың? Чәршәмбе көнне ул кайдан кайтты? Пәнҗешәмбе көнне без музейга бардык. Җомга көнне сез театрда булдыгызмы? Шимбә көнне алар кая киттеләр? Ял көнне сез нишләдегез? Җәен сез кайда ял иттегез?

Истә калдырыгыз! Запомните!

-де/ -ды, -те /-ты – аффиксы глаголов прошедшего определённого времени Ул нишләде? Что он делал? Ул барды, килде, китте, кайтты – положительная форма прошедшего времени. Ул бармады, килмәде, китмәде, кайтмады -юклык формасы – отрицательная форма Для образования отрицательной формы прошедшего определенного времни к основе глагола (перед аффиксами -де/ -ды, -те /-ты ) прибавляем -мә /-мә

Ответьте на вопросы
Шимбә көнне син кая бардың? Кичә син нәрсә укыдың? Якшәмбе көнне син кайда булдың? Бүген сәгать ничәдә тордың? Дәресләрдә нишләдең? Гафу итегез, Сез кемне сорадыгыз?

Игътибар итегез! Обратите внимание!

Чыгарга (чык-): ул чыга –  ул чыкты Табарга (тап-): ул таба – ул тапты Куркырга (курык-): ул курка – ул курыкты

выходить:он выходит – он вышел находить: он находит- он нашёл бояться: он боится – он испугался

Составьте диалог по образцуҮрнәк:
– Кичә син кибеткә бардыңмы?
– Бардым.
– Нәрсәләр алдың?
– Сөт һәм  икмәк.
Скажите в прошедшем времени
Сез  кайчан  (кайтырга)? Син кая (барырга)? Ул кем белән (сөйләшергә)? Алар нәрсә (тыңларга)? Дустың кайсы кибеткә (барырга)? Алар сезгә ничә китап (бирергә)?  Дәрестә сез нәрсә (сөйләргә)?  Ул синнән нинди сүзлек  (алырга)? Җомга көнне син кайда (булырга)? Сәгать дүрттә кем (килергә)? Алар нәрсә (кабатларга)?  Сез аңардан нәрсә (сорарга)? Син кем белән татарча (сөйләшергә)?  Бүген ул кая (китәргә)?

Проверьте себя

Кайттыгыз, бардың, сөйләште, тыңладылар, барды, бирделәр, сәйләдегез, алды, булдың, килде, кабатладылар, сорадыгыз, сөйләштең, китте.

Найдите правильный ответ
Айсылу татар театрында бул……….
1) –ды               2) – ты                3) – де
Булат дусты белән  Мәскәүгә кит………..
1) – ты             2) – те                    3) – де
Фәридә  татар теле дәресендә монолог сөйлә………..
1)   – мады           2) – мәде                   3) – мәте
Син  яңа сүзләрне кабатла……..
1)   – де           2) – тың                   3) – дың

Алсу миңа китабын бир…………

1)   – ды           2) – ты                   3) – де

Мин эттән курык……….

1)   – дем           2) – ты                   3) – тым

Алар тышка чык…………

1)   – тылар       2) – теләр                  3) – дылар

Без эшне башла…………..

1)   – дек           2) – тык                   3) – дык

Без кинога бар…………

1)   – мады           2) – медым                   3) – мадык

Сез чәкчәк аша……….

1)   – тыгыз           2) – тык                   3) – дыгыз

Проверьте себя

-ды, -те, -мәде, -дың, -де, -тым, -тылар, -дык, -мадык, -дыгыз

Переведите

Я не ходил, он не пришел, они поели, ты написал, он не прочитал, мы испугались, вы не нашли, я сделал, он не слушал, мы пришли, они не жили.

Проверьте себя

Мин бармадым, ул килмәде, алар ашадылар, син яздың, ул укымады, без курыктык, сез тапмадыгыз, мин эшләдем, ул тыңламады, без килдек, алар яшәмәделәр.

Рәхмәт!